مقدمه و فهرست موضوعات کتاب جدید آثار منصور حکمت
مقدمه
مجموعه ای را که میخوانید، تعدادی از دست نوشته ها و نامه هائی را در بر میگیرد که منصور حکمت در مقطع قبل از تشکیل حزب کمونیست ایران( کنگره موسس حزب کمونیست ایران در شهریور سال ۶۲ برگزار شد) و مدتی پس از تشکیل این حزب و سپس در دوران پس از تشکیل حزب کمونیست کارگری، به افراد مختلف نوشته است. مستقل و صرفنظر از مسائل مشخص و فاکتهای مورد استناد این نامه ها و دست نوشته ها، بروشنی یک رگه و روایت ویژه و منحصر بفرد او از کمونیسم و مارکسیسم و پیوستگی چند مشخصات پایه ای برجسته را در این راستا میتوان مشاهده و رد یابی کرد.
کمونیسم منصور حکمت در دو محور و مبانی اصلی، اول اتکاء به نقد مارکس و حرکت از منظر تئوری مارکسیسم و نقد مارکسیستی جامعه کاپیتالیستی؛ و دوم قائل شدن به یک جنبش بالفعل سوسیالیستی و وجود عینی یک حرکت سازمانیافته سوسیالیستی درمتن اعتراض و مبارزه و زندگی طبقه کارگر صنعت مدرن علیه کاپیتالیسم، از بنیان متفاوت و متمایز است. در سطوح مشخص تر، مهمترین خطوط تمایز و تفاوتها و روشن ترین معرف کمونیسم منصور حکمت در تاریخ کمونیسم ایران در متن دوران بحران انقلابی سال ۵۷ و پس از "انقلاب ۷۵"، یک انقطاع همه جانبه تئوریک، سیاسی و متدولوژیک با انتقاد "ناسیونالیسم چپ" به کاپیتالیسم است که چه در سطح بین المللی و چه بویژه در جامعه ایران به عنوان کمونیسم های موجود، روندها و تحولات سیاسی جوامع و نیز مراکز اندیشه ها و فعالیتهای ادبی و فرهنگی و جدلهای تئوریک و در نتیجه شکل گیری احزاب و جریانات چپ و ناسیونالیست را به نام کمونیسم ممکن ساختند. تاثیر گذاری این روایت ناسیونالیستی و یا ناسیونالیسم چپ بر مدعیان مبارزه کمونیستی را با فاکتهای تاریخی و جدلهای سرنوشت سازی که با سنن ناسیونالیسم چپ و سوسیالیسم خلقی ایران و ناسیونالیسم کرد، در جریان مبارزه برای تشکیل حزب کمونیست ایران و در ذهنیت رهبری بقایای جریانات پوپولیست و خلقی و نیز رهبری"کومه له" عمل کردند، بوضوح میتوان دید و به اتکاء ادبیات آن دورانها مستدل و مستند ساخت.
از دیگرخصوصیات خود ویژه کمونیسم منصور حکمت، روایت و برداشت "پراتیک" از کمونیسم و پای فشردن همیشگی او بر این حقیقتت مارکسیستی است که کمونیسم و حزب کمونیستی باید بتواند به "قدرت" سیاسی تبدیل شود و در معادلات جدال بر سر سرنوشت سیاسی جامعه به حساب آورده شود و خود را به حساب بیاورد و در معرض انتخاب "مردم عادی" قرار بدهد. یک رگه بشدت دخالتگر و ضد "دترمینیسم" و تکامل گرائی و تاکید همیشگی او بر "تزهای فوئر باخ" و "ایدئولوژی آلمانی" و "کاپیتال" مارکس در تمامی فعالیتهای "سیاسی" روزمره و مقطعی و دوره ای. رگه ای که ریزشهای ناشی از تعلق به آن کمونیسم غیر دخالتگر و صرفا "روشنگر" و"افشاگر" و مخالف با دست بردن کمونیسم به قدرت سیاسی را توضیح میدهد. رجوع همیشگی منصور حکمت به "برداشت لنینی" و پراتیک از کمونیسم و مرزبندی های روشن و قاطع او با یک نوع "کارگر پناهی" سالوسانه آن کمونیسم تکامل گرا و نظاره گر "سیرجبری تاریخ"، یک رکن اساسی کمونیسم منصور حکمت از همان دوران عروج آن در بطن دوران بحران انقلابی جامعه ایران در سالهای آخر دهه ۵۰ است. "برنامه یک دنیای بهتر"، پرچم و مانیفست این کمونیسم نوین در جهان پس از شکست انقلاب اکتبر و ریزش و شکست انواع بلوکهای کمونیسم ملی و بورژوائی و سرمایه داری دولتی و جارو جنجال ناشی از اسباب کشی سوسیالیسم خرده بورژوائی به سر منزل "دمکراسی" است.
تقابل با رویکرد "آکادمیستی" و "ملانقطی" با تشکیل حزب کمونیست ایران و هشدار همیشگی منصور حکمت برای بیرون کشیدن رهبری تشکیلات کومه له از زندگی در سنن و عادات و رسوبات ناسیونالیسم کرد از یک طرف، و رویاروئی با ذهنیت "منزه طلبی تئوریک" روشنفکر خورده بورژوا از طرف دیگر، را در برخی از این دست نوشته ها نیز بروشنی مشاهده میکنید.
این دست نوشته ها گوشه هائی از یک سیستم منسجم و پیوسته در طول بیش از سه دهه در تاریخ کمونیسم چه در زمینه بین المللی و چه در رویاروئی با تحولات جامعه ایران، پدیده اسلام سیاسی و فلسفه جنگ بین جناح های آن، متعاقب و در پی "انقلاب ۵۷"، و چه در نقد سوسیالیستی شکست تجربه انقلاب اکتبر؛ و چه در پس زلزله عظیم فروپاشی بلوک و اردوگاه "سوسیالیستی"سرمایه داری دولتی اند.
به همین دلیل آخرین متن پیاده شده مباحث سمینار مبانی کمونیسم کارگری، ژانویه ۲۰۰۱، را که در واقع یک جمع بندی فشرده و موجز خصائل خود ویژه کمونیسم منصور حکمت را در متن مادی این جهان "چند قطبی"، در دوران "نظم نوین" ها و رژیم چینج ها و فعال شدن دوائر و مجریان سناریو سیاه ها بدست میدهد، ضمیمه این مجموعه کرده ایم.
بخش زیادی از این نامه ها و دست نوشته ها برای اولین بار انتشار می یابند. متون اصلی آنها، در آرشیو شخصی منصور حکمت و بک آپ یکی از هارد دیسکهای او موجود اند و آذر ماجدی همیاری کردند که به من امکان بدهد که متون را اسکن کنم و به فایل ها دسترسی داشته باشم. بخشی از متن های اسکن شده قبلا در نشریه "کانون دفاع از کمونیسم"، که علاوه بر افراد ذیل، آوات شریفی و فهیمه قطبی را هم شامل میشد، منتشر شده بودند. این دست نوشته ها و سخنرانیها، توسط داریوش نیکنام، غفار غلام ویسی، عبداله شریفی و من پیاده و تایپ و ادیت و مقابله شده اند و یک بار دیگر ، البته با کمک بی شائبه غفار غلام ویسی، از جانب من ادیت و مقابله و صفحه بندی و برای چاپ و انتشار تنظیم شده اند. ذیل هر نوشته و متن پیاده شده، از جمله یک نامه و بخشی از یک جلسه گفتگو که توسط رفقای دیگری پیاده و تایپ شده اند، توضیح داده شده است. بعلاوه برخی از نوارها و مباحث شفاهی پیاده شده که در سایت آرشیو عمومی آثار منصور حکمت و در سایت حزب کمونیست کارگری ایران انتشار یافته اند، از این سایت ها برگرفته شده اند. متن پیاده شده و قبلا منتشر شده، "جنبش سلبی- جنبش اثباتی"، با تصحیح یک جمله و اضافه کردن کلمات تکمیلی خود منصور حکمت در همان بحث شفاهی، نیز در این مجموعه انتشار مجدد یافته است.
امیدواریم با ادامه مکتوب کردن و در دسترس گذاشتن ادبیات کمونیسم کارگری و پیاده کردن و انتشار دیگر آثار منصور حکمت که هنوز به شکل مکتوب و یا دست نوشته و یا به شکل شفاهی در آرشیوهای مختلف موجودند و حتی در دسترس عموم نیستند، بتوان راهی برای یک تقابل همه جانبه برای "ملی کردن" و "بایگانی" و تحریف و مصادره این جنبش و دیدگاه ها و مواضع سیاسی آن نشان داد. موقعیتی که منصور حکمت در جنبش خود و سازمان و احزاب جنبش و گرایش اجتماعی خود داشت، بسیار شبیه به موقعیت لنین در حزب سوسیال دمکراسی و حزب بلشویک روسیه بود. با این تفاوت که موضع و رگه همواره در اقلیت لنینی، دوران کوتاهی از تبدیل شدن به قدرت سیاسی را تجربه کرد. کمونیسم منصور حکمت، اما، علیرغم درخشش های خیره کننده سیاسی در دوره های اتحاد مبارزان کمونیست، حزب کمونیست ایران و دوره حزب کمونیست کارگری تا زمان مرگ نابهنگام او، فرصت و امکان تبدیل شدن به قدرت سیاسی را نیافت و به همین دلیل در چهارچوب یک "دیدگاه"، اگر چه حتی منسجم تر و همه جانبه تر از لنین، باقی ماند. همین چفت نشدن به قدرت سیاسی، هدف فوری و بلاواسطه ای که چکامه کمونیسم "پراتیک" منصور حکمت را توضیح میدهد، شرایط و نیز "توجیهات"ی را موجب شده است تا با آثار و ادبیات او، چون "حکاکی روی یخ" رفتار شود. هدف از انتشار و بازتکثیر و اشاعه وجوه مختلف منابع "اوریجینال" این کمونیسم، از جمله مقابله با این نارواهای ضد حقایق تاریخی نیز هست.
بخش عمده هزینه پیش پرداخت چاپ این کتاب توسط داریوش نیکنام و غفار غلام ویسی فراهم شده است.
امیدواریم بنیانهای تئوریک، جنبشی - سیاسی و مبانی تاکتیکها و پایه های متدولوژیک کمونیسم کارگری، با مبارزات و کشمکش های سیاسی- عملی و فکری نسل فعلی و آتی مبارزان راه آرمان و جنبش کمونیستی و مبارزه و تحزب سوسیالیستی جنبش کارگری در هم تنیده شود. امیدواریم با اشاعه کمونیسم منصور حکمت و تبدیل شدن آن به نیروی محرکه فعال انسانهای زنده، کمونیسم بتواند بار دیگر در صحنه جدال بر سر سرنوشت جامعه و رهائی بشر از زنجیرهای سلطه سرمایه و پول و بردگی مزدی؛ چون نیروی سیاسی انقلابی، با اتوریته و پرجاذبه و قدرتمند، در تمامی عرصه های جدال و مصاف های طبقاتی، سیاسی، اجتماعی، فکری، فرهنگی و ادبی وحقوقی ظاهر شود تا فرصت یابد که از جانب جامعه انتخاب شود.
سپتامبر ۲۰۱۱
ایرج فرزاد
فهرست موضوعات
- سوال در باره استفاده از امکانات فنی رادیو صدای انقلاب (نامه به ابراهیم علیزاده)
- مشتاق نظرات رهبری کومه له هستیم(نامه به دکتر جعفر و شعیب زکریائی)
- تشکیل حزب منوط به تاکتیک ها نیست، نامه به دکتر مصطفی
- برخورد مسئولانه به قربانیان اپورتونیسم و
معضل خرده کاری موروثی در رهبری کومه له، نامه به شعیب زکریائی
- تشکر از رفقائی که در تدارکات و امنیت
کنگره اتحاد مبارزان نقش داشتند، نامه به سلیمان خرمی
- ما جمعی منزوی و به خود مشغول خلوص تئوریک نیستیم،
- ما چنین افرادی هستیم، نامه به کمیته مرکزی کومه له
- شیوه برخورد به رفقای "جناح مارکسیسم انقلابی سازمان پیکار"
- "خلا" بحث از "سرنگونی"، نامه به رفیق تقی(غلام کشاورز)
- بازبینی "مساله" عضویت
- شرکت نزدیکترین رفقایم در مجلس ترحیم مارکسیسم انقلابی تلخ است
- نامه به صلاح مازوجى و ابراهيم عليزاده
- در نقد "مدخلی ها"
- در باره جایگاه "انحصار"، نامه به کمیته خارج کشور حزب کمونیست ایران
- اتحادیه میهنی کردستان سمبل ترقی خواهی نیست، نامه به رهبری کومه له
- در باره لقب "رهبر کبیر"، نامه به یک رفیق
- گزارش به دفتر سیاسی و پلنوم نهم کمیته مرکزی حزب کمونیست ایران
- در باره شکاف سنی و تجربی بین رهبری و بدنه تشکیلات کومه له، نامه به ابراهیم علیزاده
- توصیه عضویت یک رفیق
- فاصله حرف و عمل
- به رفقای دفتر سیاسی، ک.م. کومه له، نماینده کومه له در خارج کشور
- برخورد تبعیض آمیز بین دستیاران "داخل" و "خارج" اصولی نیست، نامه به ايرج آذرين- ۱
- در باره سنتهای سازماندهی وسبك كار "مخفی" غیراجتماعی، نامه به ايرج آذرين- ۲
- نامه به رفقاى كميته مركزى حزب كمونيست ايران، در باره مسائل رهبرى در حزب ما
- چگونه جمهورى انقلابى را تبليغ کنيم و طرح يک شعار "جديد"
- درباره مقدرات و دورنماى کميته سازمانده
- پاسخ به ١٢ سؤال درباره جنگ ايران و عراق
- سؤالاتى درباره جنبش کردستان، طبقه کارگر، خودمختارى و حق تعيين سرنوشت
- ملاحظاتی بر ملاحظات کمیته خارج کشور به طرح دفتر سیاسی
- نامه به ابراهیم علیزاده در مورد بیانیه حقوق زحمتکشان کردستان
- نامه به رفقای دست اندر کار تدوین دو پیش نویس بیانیه حقوق زحمتکشان کردستان
- ملاحظاتی بر جایگاه وحقوق ویژه کومه له
- زمینه های روسی "تز سوسیالیسم در یک کشور"
- نکاتی پیرامون رابطه پایه ای اقتصاد سوسیالیستی و کنترل کارگری
- در مورد سير تشکيل و اضمحلال کمينترن
- نامه به عبدالله مهتدى و به طاهر خالدى
- خارج از نوبت، نکات از قلم افتاده
- نامه به فاروق بابامیری، پاسخ به چند سوال
- دفاع از دست آوردهای اتحاد مبارزان کمونیست، فقط وظیفه من نیست
- نامه به ابراهیم علیزاده. در مورد اوضاع متفاوت پس از پایان جنگ ایران و عراق
- ملاحظاتی در باره ترجمه "سه منبع و سه جزء"، نامه به خسرو داور
- پاسخ به نامه عبداله مهتدی در مورد رویدادهای کردستان عراق
- نامه به هیات اجرائی کمیته مرکزی راه کارگر
- نامه به "آسو غریب" و "به مو علی"
- موضع جنگ سردی با تبصره دیالوگ درون حزبی، نامه به رفقای "شبکه ندا"
- بايد حواسمان باشد
- رابطه یک سازمان غیرقانونی اپوزیسیون با اعضایش، مثل رابطه شهرداری با شهروندان نیست
- حزب یعنی بحث برای اتخاذ پراتیک مشترک، نه بحث بی انتها برای ایجاد یک اندیشه مطلق مشترک
- تشکر کتبی از یک نشریه مجاز در ایران معنی سیاسی دارد
- توجیه یک سیاست نادرست و تکروانه با عنوان موضع "شخصی"، اصولی نیست
- نقطه تعادل اسلامى جديدى در ايران ممکن نيست
- کمونيسم بى ربط به مساله قدرت سياسى و نفوذ اجتماعی، محکوم به شکست است
- جنبش سلبی، جنبش اثباتی
- شفای دلخوری پسا انتخاباتی با پارتی بازی؟
- هدف ما باید به میدان آوردن یک تعرض ضداسلامی و نه "روشنگری" در مورد اسلام باشد
- تاریخ شفاهی کومه له، از مقطع تشکیل تا پیوستن به حزب کمونیست ایران
- جواب به سئوالی در باره تئوری کمونیسم امروز
- مبانى کمونيسم کارگرى (سمينار دوم) - ژانویه ٢٠٠١