بر مبنای مصاحبه روز ۱۴ نوامبر با رادیو سپهر
طوفان “هایان” در فیلیپین خسارات انسانی بسیاری را در پی داشت. صحنه ها، حتی در دوردست ها و پشت صفحه تلویزیون، و در جائی که مستقیما خود و نزدیکان قربانی فاجعه نبود، نه باورکردنی بود و نه قابل تحمل. و چه بسا وحشتناکتر که بطرز فلج کننده ای انسان شاهد و ناظر “ناتوان” سرنوشت فاجعه بار خود و شهروندانی باشد که در برابر نیروی “ظاهرا” قهار طبیعت، هیچ کاری از دستش بر نمی آید. قبلا طوفانهائی از جمله “کاترین” موجب تلفات انسانی بسیاری شده بود. میگویم “ظاهرا” نیروی قهار طبیعت، چرا که در واقع دلیل ناتوانی بشر در مهار این نیروهای بازهم ظاهرا طبیعی، حقایق تلخ تر و کاملا متفاوت تری با همین شکل بیرونی مصیبتها ها را برای ما حکایت میکنند.
اکثر خبرگزاری ها، مراکز علمی و تحقیقاتی و بسیاری بنیادها و موسسات و نهادهای دیگر که بویژه در چند دهه اخیر نسبت به “گرم شدن دمای سطح کره زمین”، هشدار داده بودند، وقوع این طوفانها و گردبادهای وحشتناک دریائی را به همین مساله، یعنی ریشه گرم تر شدن دمای سطح کره زمین، مربوط کردند. و واقعیت نیز همین است. مساله گرم تر شدن درجه حرارت سطح کره زمین را به “عامل انسانی” و به نقشی که بویژه پس از انقلاب صنعتی در آغاز سده نوزده، و در نتیجه استفاده از سوخت مواد فسیلی در صنعت که موجب تولید “دی اکسید کربن” و افزایش کمیت آن در “آتمسفر” شده است مربوط میدانند. پژوهشهای علمی نشان میدهد و اثبات میکند که دی اکسید تولید شده “غیر طبیعی”، هر سال به اندازه ۲۲ میلیارد تن به اتمسفر زمین اضافه میشود. اما مشکل فقط افزایش کمیت دی اکسید کربن در آتمسفر زمین نیست. مشکل اساسی تر این است که گازهای موجود در آتمسفر زمین که در حقیقت در محدوده فاصله ای حدود ۱۰ کیلومتر از قطر اتمسفر، زمین را از اشعه ماوراء بنفش خورشید حفظ میکند، عمدتا از نیتروژن و اکسیژن تشکیل یافته است که ملکولهای آن ها دارای دو اتم هستند. شدت “ارتعاش درونی” اتمهای این ملکولها چنان است که افزایش درجه حرارت تولید شده در سطح کره زمین و توسط “انسان” را فیلتر میکنند و آن حرارتها را از اتمسفر زمین عبور میدهند. اما برخلاف ملکول آب که دارای بیش از دو اتم است و شدت ارتعاش درونی اتمها بیشتر است، دی اکسید کربن تولید شده بر اثر استفاده از مواد سوختی فسیلی، که منبع اساسی تمامی “انرژی” های مورد استفاده در صنعت و تولید است، نه به بخار تجزیه میشود و نه به شکل آب و باران فشرده میشود. دی اکسید کربن به افزایش دما و درجه حرارت “عکس العمل” نشان نمیدهد و نه تنها نیروی “دافعه” نیست” بلکه حرارت را “کنترل” و نگاه میدارد و در نتیجه درجه حرارت افزایش یافته در کره زمین را در اتمسفر حفظ میکند. معضل “گازهای گلخانه” و افزایش دما و درجه حرارت سطح کره زمین از همینجا سرچشمه میگیرد. ذوب شدن تدریجی قطعات بزرگ و شناور قطبی و بالا آمدن سطح آب اقیانوسها و نیز به دلیل افزایش گرمای سطح کره زمین، ریشه اساسی گردبادهای زمینی و توفانهای دریائی است.
برخی از کشورهای مدرن سرمایه داری تلاش کرده اند که با محدود کردن “مصرف” و طبقه بندی “زباله” ها، و جایگزینی سوخت و انرژی فسیلی با انرژی های گاز طبیعی، و یا استفاده از منابع انرژی غیر فسیلی، از میزان تولید دی کسید کربن بکاهند. گرچه در سطحی محدود این سیاستگزاری ها ممکن است تاثیرات مثبتی در تلاش برای “حفظ کره زمین” داشته باشند، اما واقعیت این است که تولید و مصرف در جهان کنونی و در شرایطی که بر مبنای کاپیتالیسم و سرمایه داری پیش میرود، دو جزء لایتجزای یک پروسه واحد اند. “مصرف”، و مواد و “کالا”های مصرفی، حلقه ای از پروسه تولید “ارزش” و “تحقق” تولید ارزش و ارزش اضافه است. تبلیغات برای مصرف و رقابت برای جلب مصرف کنندگان، جزئی جداناپذیر از تلاش برای متحقق و مادی کردن ارزش بالقوه موجود در کالاها و نیازهای مورد استفاده بشر در جهان کنونی است. و تناقض کشنده ای که مناسبات سرمایه داری حاکم برجهان پیش پای بشریت گذاشته است، همینجاست. با پیش شرط ادامه این مناسبات که مبنای آن تولید ارزش و ارزش اضافی، و نه تولید برای برآورد کردن و رفع نیاز انسانها است، هر گونه مصرف و کالای مصرفی، حلقه ای از همین سیکل واحد است. جایگیزنی انرژی های فسیلی با دیگر انرژی های طبیعی، مقدور و ممکن است، اما در چنین مناسباتی نه “به نفع” است و نه در رقابت برای مادیت بخشیدن به ارزش بالقوه کالاهای مصرفی و مورد نیاز شهروندان جهان، “سود آور” است. تناقض واقعی تر، این است که نفس بقاء و تداوم تولید سرمایه داری توام و همراه با گرم تر شدن درجه حرارت کره زمین است. انگیزه تولید ارزش و ارزش اضافه، و نه تولید نیازهای بشر، و لاجرم توسعه سرسام آور “فرهنگ مصرف” و جنگ تبلیغاتی برای مصرف، نیروی محرکه حرکت سرمایه است.
به اذعان بسیاری از مدافعان حفظ محیط زیست، و به اذعان حتی بسیاری از طرفداران “حقوق حیوانات”، از بین رفتن حشراتی که در سطح دریاها و اقیانوسها زیست میکنند و نابودی ذرات گیاهی در سطح آبها در محدوده ای به طول ۲۵۰۰ کیلومتر، بانی اصلی مرگ ماهی ها، فک ها، سگهای آبی و فیلهای آبی است. نابود شدن منبع تغذیه ماهی ها و از قبل ماهی ها، از بین رفتن منابع تغذیه جانوران بزرگتر از جمله نهنگ ها و دلفین ها و فک ها، ربط مستقیمی به تغییر درجه حرارت سطح آبها و دریاها و اقیانوسها دارد. از این نظر حتی از منظر حفظ زندگی حیوانات، انگیزه سود آوری و استفاده از “منابع ارزان تر” منابع انرژی فسیلی، که منشا اساسی تولید دی اکسید کربن است، گرم تر شدن دمای سطح کره زمین، به عنوان عامل “قتاله” حیات مستقیما وارد معادله شده است. دنیائی که ما در آن زندگی میکنیم، نه مشکل “جمعیت” و “اضافه جمعیت” دارد و نه مشکل “مصرف بی رویه”. مشکل اتفاقا اضافه تولید و مازاد بر نیازهای جمعیت جهان است. مشکل این است که روزانه صدها هزار تن مواد مورد نیاز مردم به زباله دانی ها ریخته میشوند و مایحتاج مردم که “تاریخ مصرف” آنها به سر رسیده است، به دست کسانی که قبل از انقضای مهلت مصرف، به آب آشامیدنی سالم و غذا نیاز دارند که زنده بمانند، نمی رسد. چرا که فوران و تولید انبوه نیازهای مردم، چون به مادیت بخشیدن به پدیده ای به نام ارزش و ارزش اضافی، کمک نمیکند، باید در برابر چشمان میلیونها نفر که از قحطی و گرسنگی و بیماری و سیل و توفان زدگی و جنگ زدگی میمیرند، از بشریت دریغ شوند.
بنای دنیائی انسانی، و در یک تعاون بشری برای حفظ حیات در کره زمین ممکن است. انسان با قدرت خلاقه تاکنونی اش، از عهده تولید بدون استفاده از مواد مولد دی اکسید کربن، بر می آید. حفط حیات در کره زمین و حتی حفظ خود کره زمین برای زیست انسان و جلوگیری از انقراض حیوانات مختلف، به مبارزه بشر برای زیر و رو کردن نظامی بسته است، که انگیزه ای جز سود و ارزش و ارزش افزائی و تبدیل تمامی اجزاء و اشکال حیات و موجودات زنده به “کالا”، در فلسفه وجودی و بقاء آن نیست.
برای شنیدن مصاحبه با رادیو سپهر، لینک زیر را کلیک کنید:
http://www.radiosepehr.se/interviews/2013/IrajFarzad131114.wma
Posted in: Uncategorized
» Leave a Reply